Ten wpis dotyczy artykułu, "Problemy z wyznaczaniem wartości współczynnika
PDE – rozważania ogólne", który zostanie opublikowany w Świat Przemysłu Farmaceutycznego, 4/2020 w dziale jakość i bezpieczeństwo.
Wyznaczanie wartość PDE (ang. Permitted Daily Exposure)dla różnych substancji nie powinno być w praktyce trudnym zadaniem z uwagi na zalecenia EMA. Jednakże biorąc pod uwagę aktualną sytuację w polskim przemyśle farmaceutycznym, wydaje się, że temat ten jest nadal istotny. Motywacją do napisania niniejszego artykułu było to, że wielokrotnie pomagam różnym podmiotom farmaceutycznym w Polsce w prawidłowym wyznaczaniu
wartości PDE (niestety zazwyczaj po kontroli GIF). Ideą artykułu jest więc przedstawienie
najważniejszych zagadnień dotyczących ogólnych rozważań w celu prawidłowego wyznaczania wartości PDE na potrzeby przemysłu farmaceutycznego.
Dlaczego? Wydaje się, że temat nie jest skomplikowany, ale zazwyczaj te proste zagadnienia są najtrudniejsze. Do najczęstszych błędów w tym zakresie można zaliczyć:
nieumiejętne stosowanie deskryptorów dawek (NOAEL, NOEL, LOAEL, LOEL, BDM);
przyjęcie nieodpowiedniej wartości masy ciała;
przyjęcie błędnych wartości współczynników niepewności przy zastosowaniu odpowiednich deskryptorów dawek z danych badań eksperymentalnych;
brak udokumentowanego doświadczenia i dorobku w zakresie toksykologicznej oceny bezpieczeństwa produktów farmaceutycznych.
Warto zwrócić uwagę na ten ostatni punktu - brak udokumentowanego doświadczenia i dorobku w zakresie toksykologicznej oceny bezpieczeństwa produktów farmaceutycznych. W przewodniku EMA znajduje się tylko wymóg co do konieczności podpisu na raporcie przez
eksperta oraz dołączenia jego CV.
W praktyce jednak, od osoby dokonującej wyznaczania wartości PDE, należałoby oczekiwać wykształcenia i doświadczenia w zakresie toksykologii. W Polsce nie ma kierunku „toksykologia” (od roku akademickiego 2020/2021 istnieje kierunek "Toksykologia z elementami kryminalistyki", ale nie widzę w programie nauczania przedmiotu, który by obejmował zakresem te zagadnienia). Zazwyczaj jednak przyjmuje się, że skoro zagadnienie dotyczy przemysłu farmaceutycznego, to raport z wyznaczania PDE dokonuje osoba z wykształceniem farmaceutycznym. Okazuje się jednak, że często samo wykształcenie w zakresie farmacji jest niewystarczające w przypadku braku doświadczenia w zakresie toksykologii (jedno z najczęściej wskazywanych zastrzeżeń GIF). W Polsce farmaceuci mogą realizować specjalizację w zakresie toksykologii jako kształcenie podyplomowe. Ponadto, z uwagi na interdyscyplinarność toksykologii, możliwe jest znalezienie specjalistów z innych dyscyplin posiadających specjalność toksykologia w ramach uzyskanego doktoratu (baza Nowa Nauka Polska – nauka-polska.pl; Filtry zaawansowane – specjalność: toksykologia). Wydaje się, że taka osoba powinna mieć również udokumentowany dorobek naukowy lub zawodowy w zakresie toksykologicznej oceny bezpieczeństwa produktów farmaceutycznych (np. publikacjami zagranicznymi).
Zainteresowanych czytelników zachęcam do lektury artykułu, który znaleźć można w najnowszym wydaniu kwartalnika Świat Przemysłu Farmaceutycznego - TUTAJ.